یکی از کلیدی‌ترین مؤلفه‌های طراحی دیگ چگالشی، سیستم دودکش یا فلوی خروجی است. اشتباه در طراحی دودکش می‌تواند باعث کاهش کارایی، خوردگی، افت فشار، مشکلات احتراق یا حتی خطرات ایمنی شود. در این مقاله، همه جوانب دودکش بویلر چگالشی بررسی می‌شود در صورتی که در این مورد نیاز به مشاوره دارید، در بخش نظرات می‌توانید پرسش خود را از کارشناسان دابو صنعت مطرح کنید.
چرا طراحی دودکش در دیگ چگالشی اهمیت دارد؟
دیگ‌های چگالشی دمای گازهای خروجی را پایین‌تر از بویلرهای معمولی نگه می‌دارند تا بخار آب در آن‌ها چگالش یابد و حرارت نهفته آن بازیابی شود. اما این کاهش دمای گاز موجب می‌شود:
- گازهای خروجی بیشتر به سمت نقطه شبنم بروند و کندانس اسیدی تشکیل شود.
- فشار درون دودکش کاهش یابد و قابلیت ایجاد جریانی طبیعی (draft) ضعیف‌تر شود.
- ترکیبی از دما پایین، اسید ناشی از چگالش و جریان معکوس هوا، به خوردگی مواد دودکش منجر شود.
به همین دلیل، انتخاب جنس مقاوم، شیب و قطر مناسب، و نصب سیستم تخلیه کندانس، ضروری است.
پیشنهاد مطالعه: اگر نمی‌دانید چگالش به چه معنی است مقاله چگالش در صنعت به چه معنی است، را مطالعه کنید.
الزامات و استانداردها در طراحی دودکش چگالشی
چند نکته فنی که هنگام طراحی دودکش برای بویلر چگالشی باید رعایت شوند:
مشخصه | توصیه فنی |
جنس | ترجیحاً فلزی ضدزنگ (304 یا 316) یا آلومینیوم آلیاژی مقاوم در برابر اسید؛ در بعضی کاربردها از PVC یا PP مخصوص اسیدی استفاده می‌شود. |
دسته دودکش (Category) | دیگ چگالشی معمولاً در دسته IV قرار می‌گیرد (positive pressure, condensing). دسته دودکش مطابق استاندارد باید برای فشار مثبت و دمای پایین طراحی باشد. |
قطر و طول | طول عمودی دودکش بویلر چگالشی بهتر است حداقل به اندازه طول بخش افقی (breeching) باشد. در طراحی باید افت فشار گاز و توان تولیدی دیگ را در نظر گرفت. |
شیب و مسیر | اگر بخشی افقی داشته باشد، باید کمی به سمت دودکش مثبت شیب داده شود تا کندانس برگشت داشته باشد. |
نصب پله تخلیه کندانس | در پایین دودکش دیگ چگالشی باید امکان جمع‌آوری و تخلیه آب کندانس وجود داشته باشد |
پیش‌بینی جریان طبیعی (draft) | ارتفاع دودکش باید به‌قدری باشد که جابجایی گازها به بیرون را تضمین کند ـ ارتفاع زیاد اما نه به حدی که گاز قبل از خروج سرد شود. |
مونتاژ اتصالات و درزها | اتصالات باید کاملاً مهر و موم شود و از درزهایی استفاده شود که در برابر خوردگی مقاوم باشند. |
جریان کندانس و خنثی‌سازی آن
یکی از مسائل خاص در دودکش بویلر چگالشی، آب چگالیده اسیدی است که باید به‌درستی جمع آوری و تخلیه شود. نکات حیاتی:
- مسیر خروجی کندانس باید به سمت فاضلاب یا نقطه تخلیه با شیب مناسب باشد.
- در مسیر کندانس از خنثی‌کننده اسید استفاده می‌شود (مخزن پرشده از سنگ مرمر یا آهک) تا pH را بالا ببرد و از خوردگی جلوگیری کند.
- اگر مسیر تخلیه پایین‌تر از سطح فاضلاب باشد، باید پمپ تخلیه کندانس نصب گردد.
- استفاده از تله بخار یا تله مایع در مسیر هنگام ورود به دودکش برای جلوگیری از جریان معکوس بخار.
جدول فنی طراحی و انتخاب دودکش دیگ چگالشی
مشخصه فنی (Technical Parameter) | توضیحات / مقدار پیشنهادی | اهمیت در عملکرد دیگ چگالشی |
Material / جنس | استیل ضدزنگ 316L یا پلی‌پروپیلن (PPs) مقاوم در برابر اسید | مقاومت در برابر خوردگی ناشی از کندانس اسیدی |
Flue Category / دسته دودکش | Category IV (Positive Pressure, Condensing) | اطمینان از ایمنی و فشار مثبت در مسیر خروج دود |
Operating Temperature / دمای کاری گازها | 40 تا 120 درجه سانتی‌گراد | پایین بودن دما برای حفظ راندمان چگالشی |
Maximum Pressure / فشار مجاز در دودکش | تا 200 پاسکال مثبت | جلوگیری از نشت گازهای احتراق |
Slope / شیب نصب دودکش افقی | 2 تا 3 درصد به سمت دیگ | برگشت مناسب کندانس به مسیر تخلیه |
Condensate Drain / مسیر تخلیه کندانس | مجهز به خنثی‌کننده اسیدی و تله بخار | محافظت از لوله‌کشی و فاضلاب در برابر اسید |
Connection Type / نحوه اتصال قطعات | Push-fit با حلقه‌های سیلیکونی ضداسید | جلوگیری از نشتی بخار و گاز |
Diameter / قطر داخلی دودکش | بر اساس ظرفیت دیگ: | تناسب قطر با حجم گاز خروجی و افت فشار مجاز |
Height / ارتفاع دودکش | حداقل 3 متر برای جریان طبیعی؛ قابل تنظیم با فشار فن داخلی | ایجاد draft کافی و خروج مطمئن دود |
Flue Gas Velocity / سرعت گاز دودکش | 5 تا 10 متر بر ثانیه | جلوگیری از تجمع کندانس یا افت فشار زیاد |
Sealing and Insulation / درزبندی و عایق | استفاده از درزهای ضداسید و عایق حرارتی مقاوم | کاهش تلفات حرارتی و جلوگیری از نفوذ بخار |
Inspection & Maintenance / بازرسی و نگهداری | بازدید هر 6 ماه؛ تمیزکاری مسیر داخلی و محل اتصال | افزایش عمر دودکش و حفظ راندمان سیستم |
Standards / استانداردهای مرجع | EN 14471 / ISO 10085 / NFPA 54 | تطابق با استانداردهای بین‌المللی طراحی دودکش |
Termination / خروجی دودکش | مجهز به کلاهک مخصوص ضدباد و مقاوم در برابر باران | جلوگیری از برگشت دود و رطوبت به داخل دیگ |
پیشنهاد مطالعه | درباره طراحی و ساخت بویلر از مهندس علی خادمی بخوانید.
نکات عملی در نصب و نگهداری دودکش دیگ چگالشی
برای اینکه دودکش در بویلر چگالشی به درستی کار کند و دوام داشته باشد، به نکات زیر توجه کنید:
- سیستم تهویه موتورخانه باید تضمین کند که فشار منفی در محیط وجود نداشته باشد که هوا از دودکش وارد شود.
- در ساختمان‌های کوچک، ممکن است فشار داخلی باعث ایجاد مکش معکوس شود؛ در این حالت، مسیر دودکش باید عایق یا فشار مثبت داشته باشد.
- هر چند وقت یکبار دودکش دیگ چگالشی باید برای رطوبت، رسوب یا آسیب دیدگی بازدید شود.
- هرگونه تغییر در توان دیگ یا بار ساختمان، ممکن است نیاز به طراحی یا بازبینی دودکش دیگ چگالشی داشته باشد.
- در پروژه‌های چند دیگ یا بویلر آبشاری، قطر و طراحی دودکش باید جمع جریان گازها را پوشش دهد.
سوالات متداول (FAQ)
آیا میتوان از دودکش معمولی برای دیگ چگالشی استفاده کرد؟
نه، معمولاً دودکشهای دیگ معمولی برای دماهای بالاتر طراحی شدهاند و ممکن است در مواجهه با گازهای سرد و کندانس، دچار زنگ زدگی یا نقص عملکرد شوند.
چطور قطر مناسب دودکش دیگ چگالشی را محاسبه کنم؟
باید بر اساس جریان گاز خروجی دیگ (m³/s یا m³/h)، افت فشار مسیر دودکش و سرعت مجاز گاز در داخل دودکش محاسبه شود. دابو صنعت به عنوان تولید کننده دیگ چگالشی، جدول مشخصات مورد نظر را ارائه می‌دهد.
آیا ارتفاع دودکش چگالشی باید خیلی زیاد باشد؟
بله تا حد کافی برای ایجاد draft طبیعی، اما اگر خیلی بلند باشد، ممکن است گاز سرد شود و جریان طبیعی مختل شود. ارتفاع معمول با توجه به مقدار افت فشار انتخاب می‌شود.
چگونه از وارد شدن گاز معکوس یا ورود هوا به دودکش دیگ چگالشی جلوگیری کنم؟
باید اتصالات کاملاً هواگیر و درزگیر باشند؛ همچنین استفاده از شیر یکطرفه یا ترمینال مخصوص دودکش با طراحی هواگیر می‌تواند کمک کند.
هلدینگ دابو صنعت از تولیدکنندگان و سازندگان انواع دیگ بخار، دیگ چگالشی، دیگ روغن داغ و نمک مذاب، آماده ارائه مشاوره فنی در خصوص تهیه و نصب انواع دیگ چگالشی، دودکش و سایر تجهیزات مرتبط می‌باشد.
سایر مقالات
برخی محصولات دابو صنعت
